W hołdzie Żołnierzom Wyklętym

1 marca – Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Pamiętamy.

1 marca obchodzone jest święto Państwowe – Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Został ustanowiony przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w 2011 r. z inicjatywy śp. prezydenta Lecha Kaczyńskiego. W tym dniu pamiętamy o bohaterach antykomunistycznego i niepodległościowego podziemia, którzy przeciwstawili się sowieckiej agresji i reżimowi komunistycznemu.

Oddajmy hołd żołnierzom wyklętym…

Stanisław Pakos – ur. 09.12.1922 w Łabuńkach. Od 1943 żołnierz oddziału lotnego w rejonie I AK Łabunie pod dowództwem Jana Pazdry „Orła”. Następnie podlegał Janowi Turowskiemu „Norbertowi” i Wacławowi Wnukowskiemu „Kablowi”. W listopadzie 1945 zaprzysiężony w WiN przez Teofila Pilipczuka „Strzechę”. Pełnił funkcję zastępcy drużynowego na terenie Łabuń i podlegał „Sztrzesze”. Od września 1946 podlegał rejonowi Sitno-Kotlice dowodzonemu przez Józefa Włoszczuka „Pistoleta”. Ujawnił się w PUBP w Zamościu 11.03.1947. Od 02.11.1947 ukrywał się, ponieważ tego dnia uciekł funkcjonariuszom MO likwidując milicjanta Czesława Woszczynę. Początkowo ukrywał się z Lucjanem Adamczykiem „Słomką”, a następnie wraz z Tadeuszem Łagodą „Barykadą”. Od 1948 poszukiwany listem gończym przez Komendanta Wojewódzkiego MO w Lublinie. Dołączył do oddziału “Barykady”, a po śmierci Łagody 13.10.1949 został jego dowódcą. 26.10.1951 uciekł w trakcie przeszukania jego posesji przez żołnierzy 3. Brygady KBW i UB raniąc strz. Mariana Romaniuka. Zginął w walce z obławą UB i 3. Brygady KBW w Kol. Bródek, która otoczyła posesję, gdzie przebywał.

Józef Pyś – ur. 26.05.1926 w Wólce Panieńskiej. Od 1943 żołnierz oddziału AK Jana Turowskiego „Norberta” pod pseudonimem „Śmiały”. Po wkroczeniu Sowietów był członkiem oddziału AK Tadeusza Łagody „Barykady”. 08.05.1946 uwolniony z więzienia w Zamościu w akcji oddziału WiN Romana Szczura „Urszuli”, który opanował więzienie. Od maja 1946 do sierpnia 1946 żołnierz oddziału „Urszuli”. Prawdopodobnie w sierpniu 1946 wstąpił do WiN i podlegał rejonowi Łabunie dowodzonemu przez Stanisława Niemczuka „Grzegorza”. Następnie był członkiem drużyny lotnej żandarmerii WiN z rejonu Łabuń Obwodu Zamość. Od września 1946 wchodził w skład placówki WiN Sitno-Kotlice dowodzonej przez Józefa Włoszczuka „Czada”, „Pistoleta”. Rozkazem Mariana Pilarskiego „Jara” z 10.03.1947 został awansowany do stopnia kaprala rezerwy ze starszeństwem od 01.11.1946. Ujawnił się 11.04.1947 przed PUBP w Zamościu. Od początku maja 1947 poszukiwany przez UB zaczął się ukrywać i ponownie wstąpił do oddziału „Barykady”. Prawdopodobnie od marca 1948 był żołnierzem II Inspektoratu Zamojskiego AK i wchodził w skład I rejonu Kotlice dowodzonego przez Józefa Włoszczuka „Pistoleta”. Był również członkiem oddziału lotnej żandarmerii. 18.02.1951 w Zamościu ciężko ranny w walce z MO. Zmarł w szpitalu.

Źródło: Fundacja Kwartalnika “Wyklęci”, Autor wpisów: dr Bartłomiej Szyprowski

Kazimierz Piotrowski – ur. 15.06.1930 r. w Bródku, członek II Inspektoratu Zamojskiego AK i żołnierz oddziału Stanisława Pakosa „Wrzosa”. Był współorganizatorem akcji “ekspropriacyjnej” w Urzędzie Wodno-Melioracyjnym w Tyszowcach.  Po wejściu do budynku „Cygan” sterroryzował bronią znajdujące się w biurze osoby. Po przeszukaniu pomieszczenia znaleziono teczkę z pieniędzmi, zaś osoby w biurze zamknięto na klucz. Zabrano 350 000 zł. Następnie obaj udali się do Czesława Przebierowskiego do gminy Komarów. 30 grudnia 1950 r. został zatrzymany przez PUBP w Zamościu Zbigniew Uchnast, gdy usiłował dokonać akcji na kasjera Urzędu Wodno-Melioracyjnego w Tyszowcach. Podczas przesłuchania Uchnast zeznał, że zaplanował ją wraz z Mieczysławem Zyjewskim. Zyjewski był członkiem PAN a w jego mieszkaniu był punkt kontaktowy tej organizacji. W nocy 12/13 lutego 1951 r. „Dziadek” i „Cygan” przybyli do domu Mieczysława Zyjewskiego w Zamościu, gdzie przenocowali. 13 lutego 1951 r. Zyjewski poszedł do spółdzielni fotograficznej, w której pracował a „Cygan” i „Dziadek” przebywali w jego mieszkaniu. Około godz. 9.00 Zyjewski wrócił do domu. Niedługo potem do jego mieszkania przyszli dwaj funkcjonariusze PUBP z Zamościa, którzy chcieli go zatrzymać w związku z ujawnieniem jego roli w akcji na kasjera UW-M. W momencie wejścia PUBP do mieszkania na podwórze wyszedł mężczyzna, który później na odgłos strzałów uciekł. Był to „Dziadek”. W mieszkaniu zastano Mieczysława Zyjewskiego, Julię Zyjewską, Danutę Pilarską i „Cygana”, który nie dał się wylegitymować i próbował uciec. Został jednak zastrzelony.

Źródło: inspektoratzamojskiak.blogspot.com, dr Bartłomiej Szyprowski

„W hołdzie Żołnierzom Wyklętym – bohaterom antykomunistycznego podziemia, którzy w obronie niepodległego bytu Państwa Polskiego, walcząc o prawo do samostanowienia i urzeczywistnienie dążeń demokratycznych społeczeństwa polskiego, z bronią w ręku, jak i w inny sposób, przeciwstawili się sowieckiej agresji i narzuconemu siłą reżimowi komunistycznemu”.

fot. IPN